สัญลักษณ์ในภาษาเขมรและพยัญชนะคู่

 

      1 สัญลักษณ์เขมร หรือสัญญา

    👼 สัญลักษณ์สำหรับการเขียนของเขมรมี 2 ชนิดคือ 1. វណ្ណយុត្តិ วัณณยุตฺติ และ 2. ខណ្ឌ​សញ្ញា ขัณฑสัญญา

1.1 វណ្ណយុត្តិ วัณณยุตฺติ (วัน-นะ-ยุต) คือสัญญาลักษณ์ที่เกี่ยวกับการแปลงเสียงคำให้สมบูรณ์

สัญญา	ชื่อเขมร	ชื่อไทย	การใช้งาน
ំ	និគ្គហិត  (นิกกอเหต)	นิคหิต	เพิ่มเสียงนาสิกลงท้ายเสียงสระ มาจาก อนุนาสิกะที่ใช้ในภาษาบาลีและสันสกฤต
ះ	រះមុខ  (เรี๊ยฮ์มุค) វិសជ៌នីយ (วิซันจะนีย์)	วิสรรคะ	เพิ่มเสียงหายใจ [ʰ] ลงท้ายเสียงสระในภาษาบาลีสันสกฤต เรียก “วิสรรคะ” ส่วนในภาษาเขมรเป็นสระชนิดหนึ่งถ้าใช้กับพยัญชนะกลุ่มออ ออกเสียง อั๊ฮ์ ถ้าเป็นกลุ่มพยัญชนะโอ ออกเสียง เอี๊ยฮ์
ៈ	យុគលពិន្ទុ  (ยุกะละปินฺตุ)	ประวิสรรชนีย์	เพิ่มเสียงกัก เส้นเสียง /ʔ/ ลงท้ายเสียงสระ มักจะถูกละไว้ โดยในภาษาเขมรยุคลพินฺทุมักบังคับในพยัญชนะกลุ่มเสียง ออ อ่านเป็นเสียง อะ
៎	កាកបាទ  (กากะบาต)	-	แสดงการเพิ่มน้ำเสียงสำหรับคำอุทานมีรูปเหมือนวรรณยุกต์ไม้จัตวาของไทยแต่ใช้ไม่เหมือน
៑	វិរាម (วิเรียม)	วิราม	สัญลักษณ์ใช้แทน วิราม ในอักษรเทวนาครี หรือตัวสะกด อักษรควบกล้ำในคำบาลีสันสกฤต
់	បន្តក់  (บอนฺเตาะก์) រស្សសញ្ញា  (รัซซะซัญฺญา)	-	ทำให้เสียงสระบางชนิดสั้นลง ใส่ไว้ที่พยัญชนะที่เป็นตัวสะกดคือ ก ง จ ญ ต (ด)  น บ ล และ ซ (ส) เปลี่ยนเสียงสระยาวให้สั้น เป็น /อะ/ / อัว/  /เอาะ/ ฯ เช่น กก อ่าน กอก แต่ กก่ อ่าน /ก๊อก/ กง /กอง/ กง่ /ก่อง/ แต่ จาญ /จาญ/ จาญ่ /จัญ/ เป็นต้น แล้วแต่รูปสระ โดยมีรูปเหมือนไม้เอกไทย แต่ใช่ไม่เหมือนกัน
៉	​ធ្មេញ​កណ្ដុរ  (ทะเมญ-กอณฺโดร์)	มูสิกทนต์ ฟันหนู	เปลี่ยนพยัญชนะที่มีพื้นเสียง /โอ/ ให้เป็น /ออ/ ใช้ได้เฉพาะพยัญชนะ ង ញ ម យ រ វ และเปลี่ยนเสียง บอ ប เป็นปอ ប៉
៊	ត្រីស័ព្ទ  (เตฺรยซับ)	-	เปลี่ยนพยัญชนะที่มีพื้นเสียง /ออ/ ให้เป็น /โอ/ ใช้ได้เฉพาะพยัญชนะ ស ហ អ รวมถึงตัวอักษรที่มีพยัชนะเหล่านี้เป็นตัวควบกล้ำ และเปลี่ยนเสียง บอ ប เป็นโบ ប៊
៏	លេខអស្តា  (เลค-อัซ-ซดา)	ไม้ไต่คู้	แสดงการเพิ่มน้ำเสียงสำหรับคำที่มีพยัญชนะเพียงตัวเดียว เช่นคำว่าก็
៍	ទណ្ឌឃាដ  (โตณฺ-ณเคียด)	ทัณฑฆาต	ใช้กำกับอักษรบางตัวที่ไม่ออกเสียง เหมือนทัณฑฆาตและตัวการันต์ในภาษาไทย
៌	របាទ (เรอบาต) រេផៈ (เรผะ)	ร เรผะ	ภาษาไทยมักใช้การเติม รฺ (ร หัน) แก้ ร เรผะที่เป็นคำยืมภาษาสันสกฤต แต่ในเขมรคงรูปไว้แต่เปลี่ยนวิธีอ่านบ้างในบางคำ เช่น เขียน ទុគ៌ត  ทุรฺคต อ่าน /ตุเรอะกต, មត៌ក มรฺดก /มอเรอะเด๊าะก์/ , ពណ៌ พรฺณ /ปัว/, គភ៌ ครฺภ /กัว/ ,ធម៌ ธรฺม /ทัว/ ฯลฯ แต่ก็มีบ้างที่ผู้เรียนเขมรชาวต่างชาติมักจะสับสนและใช้เรผะแทนทัณฑฆาตเอง อาจจะเป็นเพราะคำที่เป็น ร เรผะในภาษาเขมรทั่วไปที่มีพยางค์เดี่ยวตัวสะกดหลัง ร เรผะ มักไม่ออกเสียง แต่ก็ไม่เหมือนทัณฑฆาตเสียทีเดียวเพราะยังมีบางคำที่มีมากพยางค์ที่เสียง ร เรผะไม่ทำให้เสียงในคำเขมรหายไป  เสียงพยัญชนะกลุ่มโอที่ลง ร เรผะทำให้เสียงหายมักออกเสียงออ ในขณะที่ถ้าลงทัณฑฆาตตัวสะกดของศัพท์ที่มีพยัญชนะต้นเป็นกลุ่มโอ ยังคงเสียงโอไม่เปลี่ยนแปลง     อย่างไรก็ตามในปัจจุบัน ร เรผะ ของเขมรใช่เขียนสำหรับการศึกษาและอ่านคำสันสกฤตโดยนักวิชาการสันสกฤตโดยตรงเท่านั้น ส่วนคนเขมรยุคใหม่มักเอา ร เรผะเขียนลงล่างแบบตัว ร ธรรมดาในภาษาเขมรคือ ទុរគត  ทุรคต อ่าน /ตุเรอะกต, មរតក มรดก /มอเรอะเด๊าะก์/ , ពរណ พรณ /ปัว/, គរភ ครภ /กัว/ ,ធរម ธรม /ธัว/ ฯลฯ เพื่อความสะดวกโดยไม่เปลี่ยนวิธีอ่าน (ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មេរ , [ក.ជ.ភ.ខ.] . ២០១៨ ៖ ២៥)
័	សំយោគសញ្ញា  (ซำยุกซัญฺญา)	ไม้หันอากาศ	ใช้แสดงสระเสียงสั้นในคำบาลีสันสกฤต ที่มักเป็นยืมบาลีสันสกฤต เช่น สมัย ภัย วินัย ซึ่งมักเป็นคำที่มีตัวตามมามักอ่านเป็นอะลดรูป แต่ถ้าเป็นคำเขมรที่เป็นพยัญชนะกลุ่ม ออ ให้คงเป็นเสียงออ เช่น ญัร /ญอ/  เพราะ ร, ล, ส ที่เป็นตัวสะกดในภาษาเขมรมักเสียงหาย   แต่ถ้าเป็นกลุ่มพยัญชนะโอให้กลายเป็นเสียง อัว เช่น คัง อ่าน กวง เป็นต้น
ុ	ក្បៀសក្រោម  (กเบีย-เกฺราม) បុកជើង  (บกเจิง)	-	ใช้แก้แทน มูสิกทนฺต์ และ เตฺรยซับ ใช้ในกรณีที่มีสระบนอยู่แล้ว ไม่สามารถเขียนหรือพิมพ์ซ้อนได้ ต้องแก้เป็นสระ อุ ลงแทนเรียกบกเจิงหรือ กฺเบียเกฺราม แทนเพื่อไม่ให้สับสนกับสระ อุ ไทยใช้พินทุล่างใต้ตัวสะกดที่บาลีสันสกฤตเรียกว่า อนุสวาระ แทน (กเบีย-จุลภาค + เกฺราม-ล่าง ปล. เกฺราม ใช้สระเสียงโอเสียงยาวไม่มีในภาษาไทยบ้างครั้งนักวิชาการบางท่านแทนว่า /อา-โอ/)
ៗ	លេខ​ទោ  (เลคโต)	ไม้ยมก	ซ้ำคำที่อยู่ข้างหน้า

 

1.2 ខណ្ឌ​សញ្ញា ขัณฑสัญญา (คั่น-ซัญ-ญา) คือ สัญลักษณ์ที่เกี่ยวกับการคั่นประโยค หรือวรรคตอน

สัญญา	ชื่อเขมร	ชื่อไทย	การใช้งาน
។	ខណ្ឌ (คั่น) ខណ្ឌសញ្ញា (คั่นซัญฺญา)	ไปยาลน้อยอังคั่นเดี่ยว	ใช้คั่นข้อความเมื่อจบประโยค (ต่างกับการใช้ในภาษาไทย)
៕	ខណ្ឌចប់ (คั่นจ๊อบ) ល្បៈចប់ (ละบะจ๊อบ)	อังคั่นคู่	ใช้คั่นข้อความเมื่อจบตอน
៖	ទ្វិពិន្ទុលេខ  (ตวิปินฺตุเลค) ដំពីរ (ดอมปี)	ทวิภาค	ข้อความต่อจากนี้คือรายชื่อหรือรายการเป็นข้อ ๆ
៘	បេយ្យាលៈ (เบยฺยาละ) លៈ (ละ)	ไปยาลใหญ่	ยังมีสิ่งอื่นอีกนอกเหนือจากที่ยกมา
៙	កុក្កុដនេត្រ  (ก๊กฺกดดะเนตฺ) ភ្នែក​មាន់  (พแนกมวน)	ตาไก่ ฟองมัน	ใช้ขึ้นต้นข้อความขนาดยาว
៚	ខណ្ឌបរិយោសាន  (คั่นบริโยสาน) គោ​មូត្រ (โคมูตฺ)	โคมูตร	ใช้ลงท้ายเมื่อจบเรื่อง สามารถใช้คู่กับ ขณฺฑ หรือ ขณฺฑจบ่ ได้
,	ក្បៀស (กเบีย) កណ្ដក​សញ្ញា (ก๊อนดอซัญญา)	จุลภาค	เครื่องหมายเว้นวรรคหรือระยะคำในประโยคที่ใช้จำแนกประเภทและชนิดที่ยกตัวอย่าง
.	អាទិសង្កេត (อาติซังเกต)	มหัพภาค	จดบอกจำนวนย่อยของเวลาและตัวเลข
........	ពងត្រី (ปองเตรย)	จุดไข่ปลา	ละคำไว้ว่ายังมีเนื้อความต่ออีกหรือไม่สมบูรณ์
-	រជ្ជុស​ញ្ញា   (รัจจุซัญญา) ​សហសញ្ញា (ซะหะซัญญา)	ยติภังค์	เชื่อมคำเชื่อมประโยค แสดงความเกี่ยวเนื่องกัน การอ่านคำ
?	បុច្ឆន​សញ្ញា (บุจชะนะซัญญา)	ปรัศนี	เครื่องหมายคำถาม
!	ឧទានសញ្ញា (อุเตียนซัญญา)	อัศเจรีย์	เครื่องหมายตกใจ
(  )	វង់​ក្រចក (วงกระจอก) ​នខសញ្ញា (นคซัญญา)	วงเล็บ นขลิขิต	เขียนข้อความสำคัญ ข้อความไว้ให้เข้าใจเพิ่มเติม คำอ่าน
[  ]	វង់​តង្កៀប (วงต๊องเกียบ)	วงเล็บเหลี่ยม	เช่นเดียวกับวงเล็บกลม แต่อาจเขียนซ้อนในวงเล็บกลมด้วย
{  }	រ៉ាត់ (รัต) ឃ្នាប (คเนียบ)	วงเล็บปีกกา	ใช้เขียนข้อความที่แสดงการเป็นพวกเดี่ยวกัน หรือย่อยจากคำหรือข้อความหลัก
“……”	អញ្ញប្រកាស (อั๊ญญะประก๊า)	อัญประกาศ	ใช้อ้างอิงคำพูด
‘…….’	អព្ភន្តរ​សញ្ញា (อัปโพนตะระซัญญา)	อัญประกาศเดี่ยว	ใช้อ้างอิงคำพูดซ้อนคำพูดที่อ้างอิงแล้ว
/	ស្លាស់ (Slash)	ทับ	ใช้บอกบ้านเลขที่ ปี ฯลฯ ที่สำคัญ
_____	គូសបន្ទាត់ក្រោម (กูบอนต๊อตเกฺราม)	สัญประกาศ	ใช้ขีดใต้ข้อความที่สำคัญ

 

ค่าเงินเขมร

สัญญา	ชื่อเขมร	ชื่อไทย	การใช้งาน
៛	សញ្ញារៀល  (ซัญญาเรียล)	เรียล		สัญลักษณ์ค่าเงินเรียลใส่หลังตัวเลข แสดงค่าเงินเรียล

 2. ព្យញ្ជនៈ​គូ  พยัญชนะคู่ (พ-ยัญ-จะ-นะ-กู)

คือคู่เสียงพยัญชนะกลุ่ม ออ และโอ ที่มีคู่ของมันเอง หรือมีการใช้สัญลักษณ์ฟันหนู และเตรยซับทำให้อักษรกลุ่ม ออ และโอได้คู่เทียบครบทุกอักษร ซึ่งเสียงอักษรกลุ่ม ออ และโอ นี้มีความสำคัญต่อการออกเสียงสระต่าง ๆ ในระบบอักขรวิธีเขมรที่ซับซ้อนและมีเสียงสระหลายเสียงที่ไม่มีในภาษาไทย

ตารางกลุ่ม ออ ,โอ

กลุ่ม ออ	กลุ่ม โอ	กลุ่ม ออ	กลุ่ม โอ	กลุ่ม ออ	กลุ่ม โอ
ក กอ	គ โก	ខ คอ	ឃ โค	ង៉ งอ	ង  โง
ច จอ	ជ โจ	ឆ ชอ	ឈ โช	ញ៉ ญอ	ញ โญ
ដ ดอ	ឌ โด	ឋ ทอ	ឍ โท	ណ นอ	ន โน
ត ตอ	ទ โต	ថ ทอ	ធ โท	ប៉ ปอ	ព โป
ប บอ	ប៊ โบ	ផ พอ	ភ โพ	ម៉ มอ	ម โม
យ៉ ยอ	យ โย	រ៉ รอ	រ โร	វ៉ วอ	វ โว
ឡ ลอ	ល โล	ស ซอ	ស៊ โซ	ហ หอ	ហ៊ โห
អ ออ	អ៊ โอ	ស្ហ ชอ (Sh)	ស្ហ៊ โช (Sh)	ហ្ម หมอ	ហ្ម៊ โหฺม
ហ្គ กอ (G)	ហ្គ៊ โก (G)	ហ្ស จอ (J)	ហ្ស៊ โจ (J)	ហ្វ ฟอ	ហ្វ៊ โฟ

  การใช้อักษรเขมรสะกดเสียงอ่านคำไทย

เสียงพยัญชนะ	รูปพยัญชนะ	กลุ่ม ออ	กลุ่ม โอ
/ก/	ก	ក กอ	គ โก
/ค/	ข ฃ ค ฅ ฆ	ខ คอ	ឃ โค
/ง/	ง	ង៉ งอ	ង  โง
/จ/	จ	ច จอ	ជ โจ
/ช/	ฉ ช ฌ	ឆ ชอ	ឈ โช
/ซ/	ซ ศ ษ ส	ស ซอ	ស៊ โซ
/ด/	ด ฎ	ដ ดอ	ឌ โด
/ต/	ต ฏ	ត ตอ	ទ โต
/ท/	ท ธ ฑ ฒ ถ ฐ	ថ ทอ	ធ โท
/น/	น ณ	ណ นอ	ន โน
/บ/	บ	ប บอ	ប៊ โบ
/ป/	ป	ប៉ ปอ	ព โป
/พ/	ผ พ ภ	ផ พอ	ភ โพ
/ฟ/	ฝ ฟ	ហ្វ ฟอ	ហ្វ៊ โฟ
/ม/	ม	ម៉ มอ	ម โม
/ย/	ย ญ	យ៉ ยอ	យ โย
/ร/	ร	រ៉ รอ	រ โร
/ล/	ล ฬ	ឡ ลอ	ល โล
/ว/	ว	វ៉ วอ	វ โว
/อ/	อ	អ ออ	អ៊ โอ
/ฮ/	ห ฮ	ហ หอ	ហ៊ โห

 

สะกด มีอยู่ทั้งหมด จำนวน 9 เสียง ดังนี้

มาตราตัวสะกด	เสียง	รูปพยัญชนะเสียง	อักษรเขมรที่ใช้แทนคือ
แม่ ก กา	-	คือคำที่ไม่มีเสียงพยัญชนะท้าย	-
แม่กก	/ก/	ก ข ค ฆ	ក
แม่กด	/ด/	จ ด ต ถ ท ธ ฎ ฏ ฑ ฒ ช ซ ศ ษ ส	ត
แม่กบ	/บ/	บ ป พ ภ ฟ	ប
แม่กง	/ง/	ง	ង
แม่กน	/น/	น ณ ญ ร ล ฬ	ន
แม่กม	/ม/	ม	ម
แม่เกย	/ย/	ย	យ
แม่เกอว	/ว/	ว	វ

 

คู่ ก และ ค แทนเสียงพยัญชนะ /ก/ ที่บวกกับเสียงสระต่าง ๆในภาษาไทย

 

สั้น	กลุ่มออ	กลุ่มโอ	ยาว	กลุ่มออ	กลุ่มโอ
กะ	កៈ		กา	កា
กิ		គិ	กี		គី
กึ		គឹ	กือ		គឺ
กุ		គុ	กู		គូ
เกะ	កិ		เก	កេ
แกะ	កេះ	គេះ	แก	កែ
โกะ	កុ		โก	កោ
เกาะ	កោះ		กอ	ក
เกอะ	កឹ		เกอ	កឺ
เกียะ	កៀៈ		เกีย	កៀ	គា/គៀ
เกือะ	កឿៈ		เกือ	កឿ	គឿ
กัวะ	កះ		กัว	កួ	គួ
กำ	កំា		กาม	កាម
ไก	កៃ		กาย	កាយ
เกา	កៅ		กาว	កាវ
กฤ	ក្រ		กฤๅ	ក្រឺ
กฦ	ក្ល		กฦๅ	ក្លឺ

เช่น กลไก อ่าน กน- ไก เขียนตามเสียงได้เป็น កុនកៃ , กรรไก อ่าน กัน- ไก เขียนตามเสียงได้เป็น កាន់កៃ. กะปิ อ่าน กะ- ปิ เขียนตามเสียงได้เป็น កៈប៉ិ เนื่องจากการออกเสียงสระไทยและเขมรต่างกัน

 

คู่ ย ลงฟันหนู

สั้น	กลุ่มออ	กลุ่มโอ	ยาว	กลุ่มออ	กลุ่มโอ
ยะ	យ៉ៈ		ยา	យ៉ា
ยิ		យិ	ยี		យី
ยึ		យឹ	ยือ		យឺ
ยุ		យុ	ยู		យូ
เยะ	យ៉ិ		เย		យេ
แยะ		យេះ	แย		យែ
โยะ	យ៉ុ		โย		យោ
เยาะ	យោះ		ยอ	យ៉
เยอะ	យ៉ឹ		เยอ		យើ
เยียะ		យៀៈ	เยีย		យៀ
เยือะ		យឿៈ	เยือ		យឿ
ยัวะ	យ៉ះ		ยัว		យួ
ยำ	យ៉ាម់		ยาม	យ៉ាម
ไย	យ៉ៃ		ยาย	យ៉ាយ
เยา	យ៉ៅ		ยาว	យ៉ាវ
ยฤ		យ្រ	ยฤๅ		យ្រឺ
ยฦ		យ្ល	ยฦๅ		យ្លឺ

เช่น อยู่ อ่าน หยู่ เขียนตามรูปเสียงเป็น ហ្យ៊ូ , นิยาย อ่าน นิ-ยาย เขียนตามรูปเสียงเป็น និយ៉ាយ เป็นต้น (ทั้งที่ภาษาเขมรมีคำว่า นิยาย เป็นรูปเขียนคือ និយាយ แต่อ่าน นิเยียย แปลว่า บอกเล่า/พูด)

 

 

คู่ อ ลงเตรยซับ

สั้น	กลุ่มออ	กลุ่มโอ	ยาว	กลุ่มออ	กลุ่มโอ
อะ	អៈ		อา	អា
อิ		អ៊ិ	อี		អី
อึ		អ៊ឹ	อือ		អ៊ឺ
อุ		អ៊ុ	อู		អ៊ូ
เอะ	អិ		เอ	អេ
แอะ	អេះ		แอ	អែ
โอะ	អុ		โอ	អោ
เอาะ	អោះ		ออ	អ
เออะ	អឹ		เออ	អឺ
เอียะ	អៀៈ		เอีย	អៀ
เอือะ	អឿៈ		เอือ	អឿ
อัวะ	អះ		อัว	អួ
อำ	អំា		อาม	អាម
ไอ	អៃ		อาย	អាយ
เอา	អៅ		อาว	អាវ
ฤ		អ្រ	ฤๅ		អ្រឺ
ฦ		អ្ល	ฦๅ		អ្លឺ

เช่น อะไร อ่าน อะ-ไร เขียนตามเสียงเป็น អៈរៃ , โอยทาน อ่าน โอย- ทาน เขียนตามเสียงเป็น អោយ ថាន หรือ ឲ្យថាន (คำว่า โอย ในเขมรเขียนได้หลายแบบคือ អោយ, ឲ្យ, ឱ្យ, ឱយ)

 การโดยสรุปคำไทยรับคำยืมมาจากภาษาเขมร บางคำรับรูปเขียนมาแล้วออกเสียงแบบไทย ๆ บางคำรับรูปเสียงมาแล้วเขียนทับศัพท์เอง บางคำเป็นคำยืมบาลีสันสกฤตมีรากศัพท์เดียวกัน แต่เมื่อเขียนแล้วออกเสียงไม่เหมือนกัน ดังนั้นการเขียนคำอ่านภาษาไทยให้ชาวเขมรอ่านบทสนทนาจึงควรเขียนโดยเทียบจากการออกเสียง ส่วนการศึกษารากศัพท์คำยืมเขมรนั้นค่อยใช้เทียบวิวัฒนาการอักษรประกอบ

👼👼👼👼👼👼👼👼👼👼

การออกเสียงวันนะยุตของเขมรและการใช้

การออกเสียงคั่นซัญญาของเขมรและการใช้